Liệu pháp oxy lưu lượng cao qua mũi (HFNC) là gì?

Một hệ thống oxy lưu lượng cao qua mũi (HFNC) cần phải có hai thành phần quan trọng ngoài việc cung cấp oxy. Do nguồn khí được cung cấp với lưu lượng rất cao, nó phải: 
1.    Có thể làm ấm khí thở vào; không khí lạnh sẽ gây khó chịu cho đường thở và có thể xảy ra hiện tượng mất nhiệt đáng kể với cơ thể bệnh nhân. 
2.    Có thể làm ẩm khí thở vào, không khí khô là tác nhân gây khó chịu cho đường thở và làm khô các chất tiết và màng nhầy.
Vì vậy, HFNC không phải là một ống phân phối oxy đơn giản với lưu lượng cao, mà còn đòi hỏi việc kiểm soát ấm ẩm chủ động khí thở vào cũng một số cài đặt bổ sung khác.
 

Các bộ phận của hệ thống oxy lưu lượng cao qua mũi là gì?

Hệ thống HFNC được kết nối với nguồn oxy trên tường hoặc bình oxy. Oxy dẫn đến một bộ điều chỉnh và một bộ trộn khí trong đó tốc độ dòng chảy và nồng độ oxy có thể được thiết lập và theo dõi để tạo ra nồng độ oxy FiO2 mong muốn, và dòng khí đã được pha trộn này được chuyển đến bộ làm ẩm để bổ sung hơi nước làm ẩm.
Dòng khí cũng được làm ấm trong hệ thống đến nhiệt độ mong muốn (không quá 37 độ C.). Có cảm biến nhiệt để đo nhiệt độ của dòng khí và bộ điều nhiệt để điều chỉnh nhiệt độ mong muốn. 
Các thiết bị HFNC có nhiều loại giao diện khác nhau để nhưng yêu cầu đều có thể theo dõi tốc độ dòng chảy, nồng độ oxy, nhiệt độ và độ ẩm của không khí được cung cấp.

Đặc điểm cấu tạo của một hệ thống HFNC cơ bản

Ống dẫn khí có kiểm soát nhiệt dẫn khí đã làm ấm ẩm từ bộ làm ẩm tới một ống thông mũi (nasal cannula) gắn với bệnh nhân. Ống này có các kích cỡ khác nhau cho các bệnh nhân khác nhau. Ống thông mũi có thể được quấn vào mặt hoặc trán hoặc đeo quanh tai, sao cho thoải mái nhất đối với bệnh nhân.

Các máy thở HFNC có tích hợp bộ trộn khí, bộ đo lưu lượng và bình làm ấm ẩm chung trong máy chính. (Hình minh họa Humidoflo HF2900 của GGM)

Liệu pháp oxy lưu lượng cao qua mũi (HFNC) ở bệnh nhân COVID-19

Có nhiều bằng chứng đang được cập nhật về các chiến lược điều trị cho bệnh nhân COVID-19. Hiện nay chiến lược đặt nội khí quản sớm hay muộn, việc sử dụng thông khí xâm nhập hay không xâm nhập vẫn đang gây tranh luận.
Cộng đồng y học về hồi sức tích cực (SCCM) và Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) hiện đã đưa HFNC vào chiến lược điều trị cho bệnh nhân COVID-19.
HFNC được xem xét sử dụng nếu bệnh nhân không đáp ứng độ bão hòa oxy với liệu pháp oxy bổ sung. Hướng dẫn lâm sàng của WHO về COVID-19 (ngày 13 tháng 3 năm 2020) cũng khuyến cáo sử dụng HFNC ở một số bệnh nhân được chỉ định.
 

Bộ Y tế và Phúc lợi Gia đình của Chính phủ Ấn Độ đã công bố hướng dẫn về quản lý COVID-19 trên lâm sàng (ngày 17 tháng 3 năm 2020), phù hợp với hướng dẫn của WHO và đề cập HFNC là chỉ định điều trị tiếp theo nếu tình trạng thiếu oxy không thể giảm bớt bằng liệu pháp oxy thông thường.
Liệu pháp oxy bằng HFNC đã được chứng minh là làm giảm nhu cầu đặt nội khí quản. Cần đánh giá nhu cầu đặt nội khí quản sau 1 đến 2 giờ điều trị oxy bằng HFNC.

HFNC có tốt hơn NIV không?

HFNC có thể tốt hơn thông khí không xâm nhập (NIV) vì NIV không thể hiện được lợi ích trong các đợt dịch bệnh MERS và SIRS-CoV1 trước đây. NIV áp lực dương có thể trì hoãn việc đặt nội khí quản và tạo ra áp lực lớn cùng thể tích thông khí cao gây tổn thương phổi.
Cả HFNC và NIV đều không nên được sử dụng cho những bệnh nhân mắc COVID-19 đang có hội chứng rối loạn đa cơ quan, tình trạng tâm thần bất thường hoặc huyết động không ổn định. Dữ liệu mới hơn cho thấy HFNC có thể được sử dụng trong trường hợp tăng CO2 máu từ nhẹ đến trung bình không tiến triển.

Các biện pháp phòng ngừa cần thực hiện khi sử dụng HFNC trong COVID-19

Mối quan tâm đã được nâng lên về việc tạo ra khí dung khi sử dụng COVID-19 cho bệnh nhân, và tuyên bố của WHO (ngày 13 tháng 3) khuyến cáo sử dụng các biện pháp phòng ngừa trong không khí. Một số nghiên cứu cho thấy nguy cơ lan truyền khí dung thấp, nhưng nên sử dụng HFNC trong phòng cách ly suất âm trong, bệnh nhân sử dụng HFNC đeo khẩu trang y tế còn tất cả nhân viên y tế cần sử dụng PPE thích hợp. HFNC nên được sử dụng trong môi trường mà các nhân viên y tế có sẵn chuyên môn để thực hiện đặt nội khí quản khi cần thiết.

Kết luận
Sử dụng máy thở oxy dòng cao (HFNC) ở các cơ sở y tế được khuyến cáo để quản lý bệnh nhân COVID-19 bởi các tổ chức y tế thế giới. Mặc dù có thể tạo khí dung, nhưng với các biện pháp phòng ngừa thích hợp, HFNC vẫn mang lại lợi ích điều trị cho bệnh nhân COVID-19 bị giảm oxy máu từ nhẹ đến trung bình, và có thể giúp tránh đặt nội khí quản và các biến chứng liên quan ở một số bệnh nhân được chỉ định.

Tác giả: Tiến sĩ Biplob Borthakur là một chuyên gia gây mê tư vấn ở Delhi-NCR